پارانوئید این احساس است که شما به نوعی تهدید می شوید، مثلاً افرادی شما را تحت نظر دارند یا علیه شما رفتار می کنند، حتی اگر هیچ مدرکی دال بر صحت آن وجود نداشته باشد. البته پارانوئید به طور معمول برای بسیاری از افراد در یک مقطع زمانی اتفاق می افتد. اما برای بعضی ها این اتفاق مدام می افتد و آزار دهنده است.
پارانوئید بالینی شدیدتر است. این یک وضعیت نادر سلامت روانی است که در آن فکر میکنید دیگران بیانصافی میکنند، دروغ میگویند یا فعالانه سعی میکنند به شما آسیب برسانند، در حالی که مدرکی وجود ندارد. شما اصلاً فکر نمی کنید که دچار اختلال پارانوئید هستید زیرا مطمئن هستید که شکتان درست است.
تفکر پارانوئید نوعی تفکر اضطرابی است. اضطراب می تواند باعث پارانوئید شود و بر آنچه که شما در مورد آن شک دارید و مدت زمانی که این احساس ادامه می یابد تأثیر بگذارد. اما افکار پارانوئید نیز می توانند شما را مضطرب کنند.
این طبیعی است که گاهی اوقات مضطرب باشید، به خصوص اگر در شرایط سختی مانند از دست دادن شغل یا پایان یک رابطه باشید. وقتی در گروه های بزرگی از مردم هستید، ممکن است نگران باشید که دیگران درباره چیزهایی که می گویید یا نحوه لباس پوشیدن یا رفتار شما قضاوت می کنند. ممکن است به تنهایی وارد یک مهمانی شوید و فکر کنید: "همه تعجب می کنند که چرا من تنها هستم."
برخی این را پارانوئید می نامند، اما همه ما هر از گاهی افکاری از این دست داریم. فقط به این دلیل که نگران این هستید که دیگران در مورد شما صحبت کنند، به این معنی نیست که شما یک بیماری روانی دارید. پارانویای بالینی زمانی اتفاق میافتد که شما 100% به آن متقاعد شده باشید، حتی زمانی که حقایق ثابت کنند که درست نیست.
اگر نگران این هستید که افکارتان پارانوئید هستند، احتمالاً به جای پارانویا کمی اضطراب دارید. اگر اضطراب شما با چیز واضحی مرتبط نیست و به نظر می رسد که هرگز بهبود نمی یابد یا از بین نمی رود، ممکن است لازم باشد در مورد آن با پزشک صحبت کنید. احساس اضطراب و هراس که برای مدت طولانی ادامه دارد یا در مسیر زندگی روزمره شما قرار می گیرد، ممکن است نشانه یک اختلال اضطرابی باشد. علائم پارانویا ممکن است شدیدتر باشد.
علائم پارانوئید می تواند شامل موارد زیر باشد:
حالت تدافعی، خصمانه و تهاجمی
باور داشته باشید که همیشه حق با شماست و در آرام کردن خود مشکل دارید.
ناتوانی در سازش، بخشش یا پذیرش انتقاد
ناتوانی در اعتماد کردن به دیگران
خواندن معانی پنهان در رفتارهای عادی افراد
یک شب بی قراری احتمالا باعث افکار پارانوئید نمی شود. اما اگر اغلب با بی خوابی سر و کله می زنید، میتوانید دچار پارانوئید شوید. ممکن است به خوبی فکر نکنید، و به احتمال زیاد با دیگران درگیری یا سوء تفاهم داشته باشید. ممکن است زمانی به نظر برسد که مردم علیه شما کار می کنند، زمانی که مثل همیشه رفتار می کنند. اگر برای مدت طولانی بدون خواب بمانید، حتی می توانید چیزهایی را ببینید و بشنوید که وجود ندارند (پزشک شما آنها را توهم می نامد).
بزرگسالان باید 7 تا 9 ساعت در شب بخوابند تا هوشیار و از نظر روانی سالم بمانند.
هنگامی که تنش در زندگی شما افزایش می یابد، ممکن است نسبت به افراد دیگر بدگمان تر شوید. استرس لزوما چیزی منفی مانند بیماری یا از دست دادن شغل نیست. حتی یک مناسبت شاد، مانند یک عروسی، می تواند نوعی استرس ایجاد کند که افکار پارانوئیدی را همراه با شادی بیرون می آورد.
برای کمک به کاهش تنش، می توانید:
زمانی را به استراحت اختصاص دهید و سعی کنید آنچه را که شما را تحت فشار قرار می دهد فراموش کنید.
وقت گذراندن با دوستان
چیزی برای لبخند زدن و خندیدن پیدا کنید.
به اندازه کافی ورزش کنید.
مدیتیشن کنید تا ذهنتان پاک شود.
اختلالات روانی
داشتن اختلال شخصیت پارانوئید، می تواند اعتماد به دیگران را سخت کند. این می تواند باعث ایجاد افکار منفی در مورد افراد شود که درست نیستند، مانند "آنها من را دوست ندارند"، "آنها من را مسخره می کنند" یا حتی "آنها علیه من توطئه می کنند." در برخی موارد، هیچ مدرکی شما را در غیر این صورت متقاعد نمی کند. این می تواند منجر به پارانویای بالینی واقعی شود. اگرچه ممکن است هر فکر غیر واقعی را که به ذهنتان خطور می کند باور نکنید، برخی از آنها را باور می کنید.
اسکیزوفرنی، یکی دیگر از اختلالات جدی، می تواند تشخیص واقعیت و آنچه تصور شده را دشوار کند. اغلب اوقات، شما به سادگی نمی دانید چه زمانی افکار شما پارانوئید شده اند. دوستان، عزیزان یا متخصصان پزشکی اغلب باید به آن اشاره کنند و سعی کنند به شما در درمان کمک کنند.
اختلال شخصیت مرزی که در آن نوسانات عاطفی سریعی دارید که در آن می توانید یک لحظه فردی را پرستش کنید و لحظه ای دیگر از او متنفر باشید، همچنین می تواند باعث ایجاد افکار پارانوئید و حتی پارانویای بالینی در برخی افراد شود.
فقط به این دلیل که احساس پارانوئید یا نگرانی در مورد آنچه که دیگران در مورد شما گاهی فکر می کنند، به این معنی نیست که شما یک اختلال روانپزشکی دارید. این واقعیت که میدانید افکارتان منطقی نیستند، میتواند نشانهای از سلامت روان باشد. اما اگر این احساسات پارانوئیدی همیشه اتفاق می افتد یا شروع به ایجاد مشکل در زندگی خانگی یا کاری شما می کند، ممکن است بخواهید با پزشک خود یا یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشت روان صحبت کنید.
مخدرهایی مانند ماری جوانا، مواد توهمزا (الاسدی، ماشروم)، و محرکها (کوکائین، مت آمفتامین) دارای مواد شیمیایی هستند که برخی افراد را برای مدت کوتاهی پارانوئید میکنند. هنگامی که مواد شیمیایی از سیستم شما خارج می شوند، پارانویا نیز از بین می رود. روزها یا هفتهها سوء مصرف شدید الکل نیز میتواند باعث پارانویای کوتاهمدت شود و در درازمدت منجر به پارانویای مداوم و حتی توهم شود.
اگر افکار پارانوئید شما را مضطرب می کند یا اگر علائم جزئی افسردگی دارید، مخدرها می توانند آنها را بسیار بدتر کنند. در برخی افراد، آنها می توانند یک اختلال روانپزشکی با پارانویای بالینی واقعی به عنوان یک علامت ایجاد کنند.
بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل، که با افزایش سن بیشتر احتمال دارد، مغز شما را به گونهای تغییر دهد که شما را نسبت به دیگران مشکوکتر کند. ممکن است متوجه شوید که یکی از عزیزان مبتلا به زوال عقل شروع به پنهان کردن چیزهایی مانند جواهرات یا پول می کند یا متقاعد می شود که افراد نیت بدی نسبت به او دارند. این بخشی از بیماری است. پزشک آنها ممکن است بتواند به شما در مدیریت این علائم کمک کند.
اگر احساس می کنید که ارتباط خود را با واقعیت از دست می دهید، یک پزشک یا متخصص سلامت روان بهترین مکان برای شروع است. از آنجایی که هنوز می توانید بگویید که افکارتان معقول نیستند، کارهایی وجود دارد که می توانید برای کمک به آنها انجام دهید.
برای شروع، مهم است که یک رژیم غذایی متعادل سالم داشته باشید، ورزش کنید و خواب کافی داشته باشید. همه این چیزها بخشی از تعادل ذهنی است که می تواند به دور نگه داشتن افکار پارانوئید کمک کند.
بعد از آن، صحبت کردن با خود در مورد افکار پارانوئید در واقع می تواند کمک کند. این تنها زمانی کار می کند که شما هنوز می توانید بگویید که افکار شما معقول نیستند. آن را واقع بینانه نگه دارید. به جای اینکه با خود فکر کنید «من دیوانه هستم» یا «من پارانوئید هستم»، چیزی مانند: «نگران چیزی هستم که خیلی بعید است درست باشد».
حتی اگر بیماری روانی ندارید، اگر افکار پارانوئید یا غیرمنطقی شما مانع انجام کارهایی می شود که می خواهید انجام دهید، با یک مددکار اجتماعی، روانشناس یا روانپزشک صحبت کنید. روش درمانی یا نوعی دارو می تواند به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید.
اغلب، افرادی که احساس پارانوئید دارند، تحت درمان قرار نمیگیرند، زیرا متوجه غیرواقعی بودن افکارشان نمیشوند. اگر نگران یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود هستید، با یک روانشناس صحبت کنید.